martes, 16 de febrero de 2021

O CIRRIO COMÚN É A AVE DO ANO 2021 DE SEO/BirdLife

 

Tras a votación popular posta en marcha por SEO/BirdLife para decidir a especie bandeira deste ano, la gañadora resultou ser esta ave frecuente en contornas urbanas co 49,58%.

As outras das aspirantes, que repetían candidatura, eran o picanzo real, que ocupou o segundo lugar co 27,15%, e o tartaraña cincenta, que, co 23,27%, quedou en terceira posición.

Os cirrios súmanse á longa listaxe de aves comúns, como pardais ou andoriñas, en declive poboacional, un claro sinal de que nos enfrontamos a unha crise ecolóxica sen precedentes. Unha crise que require dun cambio rápido cara a un modelo sostible que permita facerlles fronte aos dous grandes desafíos da humanidade: o cambio climático e a cada vez máis alarmante perda de biodiversidade.

Como cada ano, desde 1988, SEO/BirdLife pon en marcha a campaña de comunicación e conservación “Ave do Ano” para chamar a atención sobre a situación que atravesan algunhas das especies máis ameazadas da avifauna e os seus hábitats e contribuír a que non siga empeorando o seu estado e mellorar a súa situación. Ata hoxe, 31 especies de aves foron elixidas para levar o distintivo de “Ave do Ano”.

O obxectivo é poñer o foco sobre unha especie que necesita unha atención especial, ben polo seu mal estado de conservación, ben porque simboliza a urxencia de protexer os hábitats que a acollen e frear as causas que están orixinando o seu estado desfavorable de conservación. En 2021 as miradas diríxense ao cirrio, declarado por votación popular como Ave do Ano 2021 cun 49,48% dos votos.

Os cirrios atópanse entre vos seres vivos máis fascinantes do planeta pola súa asombrosa forma de vida. Estas aves adaptáronse de tal forma á vida no aire que poden pasar ata un ano sen pousaren en ningún momento, comendo, bebendo e durmindo mentres voan de forma ininterrompida. Unicamente no momento de nidificar requiren pousar, algo que sempre farán nas alturas, habitualmente en edificacións, xa que teñen serios problemas para remontaren o voo en caso de caeren accidentalmente ao chan. É, por iso, unha ave migratoria moi ligada ao medio urbano e moi próxima aos seres humanos, e ás súas vilas e cidades.

“O cirrio súmase á xa longa lista de aves comúns, as que nos acompañaron sempre nos nosos barrios e vilas, que sofren un declive poboacional. Que vexamos menos pardais, menos andoriñas ou menos cirrios non é anecdótico senón un poderoso sinal de alarma clara de que enfrontamos unha crise ecolóxica sen precedentes que nos debe obrigar a repensar a nosa relación coa natureza. O actual modelo de desenvolvemento non funciona, non está preparado para enfrontar os dous grandes desafíos que ten a humanidade e cuxos efectos estamos a notar xa: o cambio climático e a perda de biodiversidade”.

Unha especie en declive

Os datos do programa de seguimento de aves comúns en primavera de SEO/BirdLife (Programa Sacre) evidencian que o cirrio experimentou en España un declive do 27,2% nos últimos 22 anos (1998-2020). É unha especie protexida a escala estatal, ao igual que os seus niños, polos e ovos, incluída na Listaxe de Especies en Réxime de Protección Especial. Tamén está protexida a escala internacional pola Directiva de Aves e o Convenio de Berna.

Unha das súas principais ameazas é a destrución dos seus lugares de cría. Tanto os  cirrios como os pálidos volven ano tras ano a criar nos mesmos edificios. En ocasións, ao chegaren desde África, os cirrios atópanse coas súas zonas de cría destruídas por obras de rehabilitación, ou mesmo sucede que as obras comezan cos cirrios no interior dos seus niños. Nestas situacións obsérvase a desesperación dos cirrios adultos por atoparen desaparecida a entrada aos seus niños.

Esta ameaza pódese evitar facilmente cun bo coñecemento dos lugares de cría da especie e directrices de actuación respecto diso para os propietarios dos edificios, arquitectos e aparelladores, administradores de predios, que permitan evitar obras durante o período reprodutor e conservar os ocos que utilizan para criar nas rehabilitacións, e integrando nos edificios rehabilitados niños artificiais que ofrezan unha alternativa aos lugares de cría desaparecidos. De feito, en previsión do desexado aumento das rehabilitacións de edificios para mellorar o seu consumo e eficiencia enerxética que veremos nos próximos anos, a organización conservacionista considera especialmente importante implementar este tipo de medidas. Desta maneira contribuirase a que a transición ecolóxica en España sexa modélica.

Nalgúns países e cidades xa existen requirimentos legais que deben cumprirse en calquera obra que lle poida afectar á biodiversidade urbana, sen dúbida un dos retos nos que debemos avanzar no noso país.

Doutra banda, desde SEO/BirdLife insístese en que a eliminación ou destrución de niños de aves protexidas é unha práctica prohibida pola lexislación española, europea e internacional.

Accións para a súa conservación en 2021

O ano do cirrio colocará a biodiversidade urbana no centro da acción de SEO/BirdLife, que vén traballando nesta liña desde hai unha década. É preciso   naturalizar os barrios e vilas, en todas as súas dimensións, co obxecto de converter os espazos en que vivimos e traballamos en aliados fronte á perda de biodiversidade e o cambio climático e, con iso, en ferramentas que melloran a nosa saúde e a nosa calidade de vida.

A biodiversidade urbana debe ser un eixe vertebrador das políticas municipais. Son numerosos os estudos científicos que demostraron que un maior contacto coa natureza contribúe a mellorar a saúde dos habitantes das cidades, permitindo o contacto directo coa biodiversidade no día a día da cidadanía.

A organización abordará este ano cun abano de accións que promovan cambios favorables para o cirrio que, por extensión, representarán melloras nas nosas contornas de vida. Neste sentido, será fundamental a colaboración cos diferentes axentes que interveñen na planificación urbanística, a construción e a rehabilitación de edificios, co obxecto de incorporar os cirrios -e o resto de variables da biodiversidade urbana- no seu deseño.

O ano do cirrio tamén implicará traballar no campo, especialmente na redución do uso de praguicidas e fertilizantes, tanto no medio natural como nas contornas urbanas, para mellorar o estado de conservación dos insectos, dos que se alimentan os cirrios e outras aves insectívoras. Sen bichos, non hai vida.

 Ademais, os traballos de seguimento científico da avifauna pousarán a súa mirada no  cirrio. SEO/BirdLife estudará con maior detalle os seus roteiros migratorios e os posibles cambios ambientais que lle están a afectar ao cirrio. Toda a cidadanía pode participar neste tipo de estudos a través das apps de ciencia cidadá que a organización pon á súa disposición e que, entre outras cuestións, pode achegar información de interese sobre os efectos que xa está a provocar o cambio climático nesta ave tan próxima ao ser humano.

E onde sexa necesario, SEO/BirdLife actuará legalmente para protexer as aves comúns e, en particular, o cirrio. De feito, a organización conta cun portal de denuncias ao dispor da cidadanía, co que alertar de posibles vulneracións da normativa como, por exemplo, a destrución de niños en época de cría.