Tras a votación popular
posta en marcha por SEO/BirdLife para decidir a especie bandeira deste ano, la
gañadora resultou ser esta ave frecuente en contornas urbanas co 49,58%.
As outras das aspirantes,
que repetían candidatura, eran o picanzo real, que ocupou o segundo lugar co
27,15%, e o tartaraña cincenta, que, co 23,27%, quedou en terceira posición.
Os cirrios súmanse á
longa listaxe de aves comúns, como pardais ou andoriñas, en declive
poboacional, un claro sinal de que nos enfrontamos a unha crise ecolóxica sen
precedentes. Unha crise que require dun cambio rápido cara a un modelo sostible
que permita facerlles fronte aos dous grandes desafíos da humanidade: o cambio
climático e a cada vez máis alarmante perda de biodiversidade.
Como cada ano, desde
1988, SEO/BirdLife pon en marcha a campaña de comunicación e conservación “Ave
do Ano” para chamar a atención sobre a situación que atravesan algunhas das
especies máis ameazadas da avifauna e os seus hábitats e contribuír a que non
siga empeorando o seu estado e mellorar a súa situación. Ata hoxe, 31 especies
de aves foron elixidas para levar o distintivo de “Ave do Ano”.
O obxectivo é poñer o
foco sobre unha especie que necesita unha atención especial, ben polo seu mal
estado de conservación, ben porque simboliza a urxencia de protexer os hábitats
que a acollen e frear as causas que están orixinando o seu estado desfavorable
de conservación. En 2021 as miradas diríxense ao cirrio, declarado por votación
popular como Ave do Ano 2021 cun 49,48% dos votos.
Os cirrios atópanse entre
vos seres vivos máis fascinantes do planeta pola súa asombrosa forma de vida.
Estas aves adaptáronse de tal forma á vida no aire que poden pasar ata un ano
sen pousaren en ningún momento, comendo, bebendo e durmindo mentres voan de
forma ininterrompida. Unicamente no momento de nidificar requiren pousar, algo
que sempre farán nas alturas, habitualmente en edificacións, xa que teñen
serios problemas para remontaren o voo en caso de caeren accidentalmente ao
chan. É, por iso, unha ave migratoria moi ligada ao medio urbano e moi próxima
aos seres humanos, e ás súas vilas e cidades.
“O cirrio súmase á xa longa
lista de aves comúns, as que nos acompañaron sempre nos nosos barrios e vilas,
que sofren un declive poboacional. Que vexamos menos pardais, menos andoriñas
ou menos cirrios non é anecdótico senón un poderoso sinal de alarma clara de
que enfrontamos unha crise ecolóxica sen precedentes que nos debe obrigar a
repensar a nosa relación coa natureza. O actual modelo de desenvolvemento non
funciona, non está preparado para enfrontar os dous grandes desafíos que ten a
humanidade e cuxos efectos estamos a notar xa: o cambio climático e a perda de
biodiversidade”.
Unha especie en declive
Os datos do programa de
seguimento de aves comúns en primavera de SEO/BirdLife (Programa Sacre)
evidencian que o cirrio experimentou en España un declive do 27,2% nos últimos
22 anos (1998-2020). É unha especie protexida a escala estatal, ao igual que os
seus niños, polos e ovos, incluída na Listaxe de Especies en Réxime de
Protección Especial. Tamén está protexida a escala internacional pola Directiva
de Aves e o Convenio de Berna.
Unha das súas principais
ameazas é a destrución dos seus lugares de cría. Tanto os cirrios como os pálidos volven ano tras ano a
criar nos mesmos edificios. En ocasións, ao chegaren desde África, os cirrios
atópanse coas súas zonas de cría destruídas por obras de rehabilitación, ou
mesmo sucede que as obras comezan cos cirrios no interior dos seus niños.
Nestas situacións obsérvase a desesperación dos cirrios adultos por atoparen
desaparecida a entrada aos seus niños.
Esta ameaza pódese evitar
facilmente cun bo coñecemento dos lugares de cría da especie e directrices de
actuación respecto diso para os propietarios dos edificios, arquitectos e
aparelladores, administradores de predios, que permitan evitar obras durante o
período reprodutor e conservar os ocos que utilizan para criar nas
rehabilitacións, e integrando nos edificios rehabilitados niños artificiais que
ofrezan unha alternativa aos lugares de cría desaparecidos. De feito, en
previsión do desexado aumento das rehabilitacións de edificios para mellorar o
seu consumo e eficiencia enerxética que veremos nos próximos anos, a
organización conservacionista considera especialmente importante implementar
este tipo de medidas. Desta maneira contribuirase a que a transición ecolóxica
en España sexa modélica.
Nalgúns países e cidades
xa existen requirimentos legais que deben cumprirse en calquera obra que lle
poida afectar á biodiversidade urbana, sen dúbida un dos retos nos que debemos
avanzar no noso país.
Doutra banda, desde
SEO/BirdLife insístese en que a eliminación ou destrución de niños de aves
protexidas é unha práctica prohibida pola lexislación española, europea e
internacional.
Accións para a súa
conservación en 2021
O ano do cirrio colocará
a biodiversidade urbana no centro da acción de SEO/BirdLife, que vén
traballando nesta liña desde hai unha década. É preciso naturalizar os barrios e vilas, en todas as
súas dimensións, co obxecto de converter os espazos en que vivimos e
traballamos en aliados fronte á perda de biodiversidade e o cambio climático e,
con iso, en ferramentas que melloran a nosa saúde e a nosa calidade de vida.
A biodiversidade urbana
debe ser un eixe vertebrador das políticas municipais. Son numerosos os estudos
científicos que demostraron que un maior contacto coa natureza contribúe a
mellorar a saúde dos habitantes das cidades, permitindo o contacto directo coa
biodiversidade no día a día da cidadanía.
A organización abordará
este ano cun abano de accións que promovan cambios favorables para o cirrio
que, por extensión, representarán melloras nas nosas contornas de vida. Neste
sentido, será fundamental a colaboración cos diferentes axentes que interveñen
na planificación urbanística, a construción e a rehabilitación de edificios, co
obxecto de incorporar os cirrios -e o resto de variables da biodiversidade
urbana- no seu deseño.
O ano do cirrio tamén
implicará traballar no campo, especialmente na redución do uso de praguicidas e
fertilizantes, tanto no medio natural como nas contornas urbanas, para mellorar
o estado de conservación dos insectos, dos que se alimentan os cirrios e outras
aves insectívoras. Sen bichos, non hai vida.
Ademais, os traballos de seguimento científico
da avifauna pousarán a súa mirada no
cirrio. SEO/BirdLife estudará con maior detalle os seus roteiros
migratorios e os posibles cambios ambientais que lle están a afectar ao cirrio.
Toda a cidadanía pode participar neste tipo de estudos a través das apps de
ciencia cidadá que a organización pon á súa disposición e que, entre outras
cuestións, pode achegar información de interese sobre os efectos que xa está a
provocar o cambio climático nesta ave tan próxima ao ser humano.
E onde sexa necesario, SEO/BirdLife actuará legalmente para protexer as aves comúns e, en particular, o cirrio. De feito, a organización conta cun portal de denuncias ao dispor da cidadanía, co que alertar de posibles vulneracións da normativa como, por exemplo, a destrución de niños en época de cría.
