Un ano máis, poñemos o foco na necesidade de deter as plantacións de eucaliptos baixo o lema “Queremos que os eucaliptos ‘deixen ver’ os bosques autóctonos". Trátase dun tipo de cultivo intensivo que non fomenta o consumo e a produción sostibles, aspectos que destaca Nacións Unidas este ano como lema do Día Internacional dos Bosques.
Estes monocultivos impactan sobre os ecosistemas, tanto durante a súa plantación, como nas fases de crecemento e recolección. Por outra banda, este tipo de monocultivos arbóreos están a implantarse en moitas ocasións dentro de espazos protexidos, en zonas de alto valor ecolóxico ou en lugares onde se desenvolven hábitats sensibles ou especies ameazadas, facendo perigar a supervivencia destes ecosistemas e especies.
Ademais, destacamos que o carácter invasor de todas as especies de eucaliptos foi ratificado por dous ditames do Comité Científico do Ministerio para a Transición Ecolóxica (MITECO), unha en 2012, onde se destaca o carácter invasor e potencial perigo da especie exótica Eucalyptus nitens e outra en 2017, no que os científicas membros do comité consideraron que “os datos científicos dispoñibles, recomendan extremar a precaución con novas introducións e plantacións de Eucalyptus sp., e sempre que se observe naturalización de calquera especie deste xénero no noso territorio recoméndase un seguimento local e levar a cabo medidas de erradicación antes de que se produza a invasión”.
Medidas propostas sobre eucaliptos
Entre as medidas que propoñemos está a implantación dunha moratoria para a concesión de novas superficies de plantación de eucaliptos, a prohibición para a introdución de novas especies de eucaliptos e a erradicación das plantacións e os exemplares asilvestrados nos terreos de titularidade pública, en espazos naturais protexidos e en zonas de importancia hidráulica.
Así mesmo, reiteramos a petición para que se inclúan todas as especies de eucalipto no Catálogo de Español de Especies Exóticas Invasoras, en base ás conclusións e recomendacións do Comité Científico do MITECO en 2012 e 2017, nas que se recoñece, con base científica, que está demostrado o carácter invasor destas especies e que existe un alto risco de invasión destas especies debido ás súas características biolóxicas, fisiolóxicas e ecolóxicas
Solicitamos tamén a realización dun seguimento estrito anual da superficie ocupada polas plantacións destas especies, así como da naturalización das mesmas, establecendo medidas de control e erradicación inmediatas en caso de detectarse.
Magnitude do problema: desaparecen os bosques autóctonos
España conta con ao redor de 28 millóns de hectáreas de superficie forestal, o 58,8% do territorio estatal, das cales, uns 18 millóns de hectáreas estarían arborizadas e o resto sería superficie forestal non arborizada. Actualmente existen 1,5 millóns de hectáreas ocupadas por plantacións forestais con fins produtivos en España, das que a metade se corresponderían con plantacións de eucalipto (unhas 760.000 ha), o equivalente á superficie da comunidade autónoma do País Vasco.
De feito, na actualidade as plantacións de eucalipto aumentaron a súa superficie drasticamente nos últimos anos, dominando a paisaxe de moitas comarcas costeiras de Galicia, Asturias, Cantabria e País Vasco. A esta expansión das plantacións forestais, especialmente as de eucalipto, hai que engadir o lamentable estado de conservación que presentan os bosques autóctonos. Segundo os datos ofrecidos polo MITECO, no último informe de aplicación dos Directiva Hábitats en España, soamente o 5% dos tipos de bosque autóctonos presentan un bo estado de conservación.
En Galicia, segundo os datos que figuran no Inventario Forestal Nacional (IFN), a superficie de eucaliptos creceu de forma exponencial, pasando de 131.000 hectáreas en 1973 a 500.000 hectáreas en 2016, mentres que a superficie de bosques autóctonos galegos reduciuse ata as 400.000 hectáreas, menos do 20% da superficie da comunidade autónoma. A Xunta de Galicia aprobou recentemente no seu novo Plan Forestal 2021-2024 unha suposta moratoria para a realización de novas plantacións de eucaliptos e abriu a posibilidade de potenciar especies autóctonas de crecemento rápido como alternativa ás plantacións industriais de eucaliptos para pasta de papel.
En canto a Asturias, a superficie ocupada por monocultivos de eucaliptos tamén presenta unha clara expansión, pasando de ocupar 34.000 hectáreas en 1989, ata as 60.000 hectáreas en 2018. No caso dalgúns concellos asturianos os eucaliptos ocupan máis do 80% da superficie arborizada do municipio. O novo Plan Forestal que se aprobará en Asturias establece que a superficie prevista para o cultivo de eucaliptos na rexión será de 65.695 ha entre 2001-2060, ademais da introdución doutras especies exóticas ata chegar a un total de 227.539 ha. Ademais, prevé a introdución de novas especies como Eucalyptus nitens, moito máis perigosas para os ecosistemas asturianos, tal e como indicou o Comité Científico do MITECO, pola súa resistencia ás baixas temperaturas e a súa posibilidade de proliferar en zonas do interior que aínda non foran afectadas por estes cultivos exóticos. Por outra banda, e a pesar do contexto da crise climática e da biodiversidade, o novo Plan Forestal de Asturias prevé a implantación de cultivos forestais enerxéticos para o fomento dos aproveitamentos da madeira como combustible principal para centrais de biomasa. Isto supoñería non só graves afeccións aos ecosistemas onde se implanten eses cultivos enerxéticos, senón a liberación do CO2 fixado por esas árbores durante o seu crecemento, a emisión á atmosfera de toneladas de gases contaminantes e prexudiciais para a saúde humana e o empeoramento do quecemento global polas emisións de gases de efecto invernadoiro procedentes destas centrais de biomasa.
Cantabria conta cunha superficie de máis de 46 mil hectáreas de eucaliptos, aproximadamente un 20% da superficie arborizada da rexión, sendo a segunda especie forestal máis estendida da rexión. En Euskadi a superficie ocupada por eucaliptos xa supera as 24.000 ha. En Bizkaia, a principios de 2021 estimábanse unhas 21.500 ha, en Araba unhas 1350 e en Gipuzkoa unhas 1210, aínda que a falta de actualización dos inventarios forestais, xunto coas tendencias observadas na actividade forestal, fai prever que a superficie ocupada por plantacións de eucalipto sexa notablemente superior.
Beneficios dos bosques autóctonos
Sinalamos que as especies de árbores autóctonas, aínda tendo taxas de crecemento máis baixas, constitúen sumidoiros de carbono máis duradeiros e estables, por iso é importante conservar os nosos bosques. Con todo, as especies de crecemento rápido como os eucaliptos, a parte das graves consecuencias ambientais que provocan nos ecosistemas e do seu potencial invasor, constitúen sumidoiros de carbono temporais e non estables. Ademais, durante todo o proceso de transformación dos cultivos de eucaliptos para o seu uso, entre outras cousas, como pasta de papel, xéranse grandes cantidades de gases de efecto invernadoiro: durante a curta e extracción da madeira, durante o transporte por estrada dos troncos, e como consecuencia do consumo de combustible nos fornos secadores. Por tanto, os cultivos arbóreos baseados na implantación de especies exóticas non poden actuar como solucións eficaces para que sirvan como sumidoiros de carbono.
Deforestación Importada
Así mesmo, SEO/BirdLife, membro fundador da Alianza Cero Deforestación, lembra que é necesario eliminar a deforestación no mundo e conservar e restaurar os bosques autóctonos e para iso é urxente a aplicación do Regulamento europeo para frear a destrución dos bosques no mundo, xa que evitaría a perda de servizos ambientais, e a perda económica, social e ambiental asociada ao dano a ecosistemas que son imprescindibles para manter a produción de alimentos.
No hay comentarios:
Publicar un comentario